Gümrük Yönetmeliği'nin 564/3. maddesi, gümrük müşavirlerinin çalışma yeri dışında başka başmüdürlükler veya bağlı gümrük müdürlüklerinde iş takibi yapmaları durumunda uymaları gereken bir bildirim yükümlülüğünü düzenlemektedir.
Madde tam olarak şu şekildedir:
"Çalışma yeri dışında diğer başmüdürlükler ve bağlantılarında iş takibi yapmak isteyen gümrük müşavirleri iş takibine başlamadan önce bu durumu ilgili gümrük müdürlüğüne bildirir.
Bu madde, gümrük müşavirlerinin faaliyetlerini yürütürken şeffaflığı ve düzeni sağlamayı amaçlar. İşte maddeye ilişkin önemli yorumlar:
Bildirim Yükümlülüğü: Gümrük müşavirleri, kendi kayıtlı çalışma yerleri dışındaki bir gümrük idaresinde bir işi takip etmek istediklerinde, o işleme başlamadan önce ilgili gümrük müdürlüğüne bu durumu bildirmek zorundadır.
Amaç: Bu bildirimin temel amacı, gümrük idarelerinin, o müşavirin o gümrükteki faaliyetlerinden haberdar olmasını sağlamak ve potansiyel yetki, sorumluluk veya denetim sorunlarının önüne geçmektir.
"İş Takibine Başlamadan Önce": Maddede yer alan "iş takibine başlamadan önce" ifadesi önemlidir. Bu, müşavirin ilk işlemi yapmadan, yani beyanname tescil etme veya herhangi bir gümrükleme faaliyetine girişmeden önce bildirimde bulunması gerektiğini gösterir.
Her İşlem İçin Mi, Yoksa İlk İşlem İçin Mi?: Bu nokta, uygulamada en çok tartışılan konulardan biridir. Bazı yorumlar ve uygulamalar, bildirimin her beyanname için ayrı ayrı yapılması gerektiğini savunurken, İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği gibi kurumlar, bu bildirimin sadece ilk işlem aşamasında yapılması gerektiğini ve her beyanname için ayrı ayrı ceza düzenlenmesinin mevzuata aykırı olduğunu belirtmektedir. Son dönemdeki gelişmeler, dolaylı temsil yetkisi kapsamında Gümrük Yönetmeliği'nin 564/3'üncü fıkrası hükmünün yerine getirilmemesi halinde Gümrük Kanunu'nun 241/4-a) bendi hükmüne göre ceza uygulanamayacağı, ancak Kanun'un 241/1'inci maddesi hükmünün uygulanmasına ilişkin Gümrük Yönetmeliği Ek-82'ye göre değerlendirme yapılabileceğini göstermektedir. Ayrıca, ihracat beyannameleri elektronik ortamda yapıldığı ve sistemin fiziki iş takibini önleme amacı taşıdığı dikkate alınarak bu kapsamdaki işlemlere ceza uygulanmaması gerektiği yönünde görüşler bulunmaktadır.
İdari Para Cezası: Bu bildirimi yapmayan gümrük müşavirlerine Gümrük Kanunu'nun 241. maddesi uyarınca idari para cezası uygulanabilmektedir. Ancak yukarıda belirtildiği gibi, cezanın hangi durumlarda ve hangi maddelere göre uygulanması gerektiği konusunda farklı yorumlar ve değerlendirmeler mevcuttur. Özellikle her beyanname için ayrı ayrı ceza düzenlenmesi uygulaması tartışma konusu olmuştur.
Kısacası, Gümrük Yönetmeliği 564/3. maddesi, gümrük müşavirlerinin çalışma yeri dışındaki gümrük idarelerinde yaptıkları iş takipleri için bir bildirim zorunluluğu getirmekte olup, bu bildirimin kapsamı ve ihlali durumunda uygulanacak cezaların yorumu ve uygulaması zaman zaman sektörde tartışmalara yol açabilmektedir. Güncel mevzuat yorumları ve idari uygulamaları takip etmek bu konuda oldukça önemlidir.
Yazar: ŞEREF GÜVENÇ - GÜMRÜK MÜŞAVİRİ