Ticaret Bakanlığı’ndan alınan bir yazıda, Gümrük Kanunu’nun 194 üncü maddesi uyarınca Türkiye'nin taraf olduğu anlaşma hükümlerine göre dâhilde işleme rejimi altında elde edilen Türk menşeli eşyanın anlaşmalara taraf ülkelere ithalinde, tercihli tarife uygulamasından yararlanmasının, bunların bünyelerine giren serbest dolaşımda olmayan eşyanın ithalat vergilerinin ödenmesi ve buna ilişkin belgelerin onaylanması koşuluna bağlı olması halinde, ithalata ilişkin bir gümrük yükümlülüğü doğmaktadır.
Mezkûr kanun hükmü uyarınca; serbest ticaret anlaşmasının (STA) ekini oluşturan menşe protokolünde “geri ödeme veya muafiyet yasağına” ilişkin hükümlere yer verilmesi halinde, Türk menşeli eşyanın karşı taraf ülkede tavizden yararlanabilmesi bu eşyanın bünyesindeki üçüncü ülke menşeli serbest dolaşımda olmayan girdiye tekabül eden ithalat vergilerinin ülkemizde tahsil edilmesi koşuluna bağlıdır.
Bu uluslararası yükümlülüğümüzün bir sonucu olarak Türk menşeli eşyanın tercihli menşeini kanıtlayan belgeler eşliğinde dâhilde işleme rejimi kapsamında STA’ya taraf ülkeye ihracı durumunda ihraç konusu eşyanın bünyesindeki serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülke menşeli girdinin ithalat vergileri taahhüt kapatma aşamasında telafi edici vergi olarak belge sahibi firmadan tahsil edilmektedir.
Menşe protokollerinde geri ödeme veya muafiyet yasağına ilişkin hükümlere yer verilmemesi durumunda ise telafi edici verginin tahsil edilmesini gerektiren uluslararası yükümlülüğümüz ve buna bağlı olarak belge sahibi ihracatçı firmanın telafi edici vergi ödeme yükümlülüğü doğmamaktadır.
Bu kapsamda, ülkemiz ile Birleşik Krallık arasında akdedilen STA’nın ekini oluşturan ve ilk hali 01/01/2021 tarihinde yürürlüğe girip 14/04/2021 tarihine kadar yürürlükte kalan “Menşe Kuralları ve Menşe İşlemlerine İlişkin Protokol”ün 16’ıncı maddesinin birinci fıkrasında “50 ile 63'üncü fasıllar arasında yer alan eşya ile sınırlı” geri ödeme yasağı bulunduğundan, protokolün ilk halinin yürürlükte bulunduğu 01/01/2021 ile 13/04/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) tescil edilmiş gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın Gümrük Tarife Cetveli’nde “50 ile 63'üncü fasıllar arasında sınıflandırılmış olması halinde (bu fasıllar dahil), ihraç eşyasının bünyesindeki serbest dolaşıma girmemiş üçüncü ülke menşeli girdiler için telafi edici vergi yükümlülüğü doğacaktır. 01/01/2021 tarihinden sonra tescil edilen beyannameler kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen eşyanın mezkur fasıllar dışında sınıflandırılmış olması halinde ise, bu eşyanın bünyesindeki serbest dolaşımda bulunmayan üçüncü ülke menşeli girdi telafi edici verginin konusunu oluşturmayacaktır.
Söz konusu protokolün revize edilmiş hali ise 14/04/2021 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, protokolün revize edilmiş halinde hiçbir ürün grubu için geri ödeme/muafiyet yasağı bulunmadığından, 14/04/2021 tarihinden (bu tarih dahil) sonra tescil edilen gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın bünyesinde yer alan ve serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülke menşeli girdi için telafi edici vergi yükümlülüğü doğmayacaktır.
( kaynak itkib)